Μεταγνωστικές Δεξιότητες vs Τεχνικές Μάθησης
Με τον όρο μεταγνωστικές δεξιότητες αναφερόμαστε στην ικανότητά μας να παρακολουθούμε και να ελέγχουμε τις διαδικασίες της σκέψης και της μάθησής μας. Ουσιαστικά η μεταγνώση έχει σχέση με τη διαδικασία εξερεύνησης των αναγκών μας για μάθηση. Επίσης, οι μεταγνωστικές δεξιότητες σχετίζονται με το να μπορούμε να αξιολογούμε τα δυνατά και αδύναμα σημεία μας και ανάλογα να εστιάζουμε και να προσαρμόζουμε την προσπάθειά μας. Πρόκειται για βασικές δεξιότητες για όλους μας, αλλά κυρίως για όσους σπουδάζουν ή ασκούν επαγγέλματα που απαιτούν συνεχή ενημέρωση.
Μερικά παραδείγματα μεταγνωστικών δεξιοτήτων είναι:
Σχεδιασμός: Η ικανότητανα σχεδιάζουμε και να οργανώνουμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου.
Για παράδειγμα, προτού ένας μαθητής ξεκινήσει μια νέα εργασία, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις δεξιότητες σχεδιασμού για να θέσει στόχους και να δημιουργήσει ένα σχέδιο δράσης. Μπορεί δηλαδή να αναλύσει την εργασία σε μικρότερες, πιο διαχειρίσιμες εργασίες και να δημιουργήσει ένα χρονοδιάγραμμα για την ολοκλήρωση τους.
Παρακολούθηση: Πρόκειται για την ικανότητά μας να παρακολουθούμε τη σκέψη μας. Το να μπορούμε να κατανοούμε ποιες τεχνικές ή στρατηγικές μάθησης είναι κατάλληλες για την επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια μιας εργασίας.
Ένας μαθητής μπορεί να χρησιμοποιήσει δεξιότητες παρακολούθησης για να αξιολογήσει την πρόοδό του. Μπορεί να κάνει στον εαυτό του ερωτήσεις όπως “Είμαι σε καλό δρόμο για να πετύχω τους στόχους μου;” ή “Καταλαβαίνω το υλικό;” Εάν παρατηρήσει ότι δυσκολεύεται, μπορεί να προσαρμόσει την προσέγγισή του ή να ζητήσει βοήθεια από τον καθηγητή του.
Αυτοαξιολόγηση: Η ικανότητα αξιολόγησης της απόδοσής μας και πραγματοποίησης προσαρμογών για τη βελτίωσή της.
Μετά την ολοκλήρωση μιας εργασίας, ένας μαθητής μπορεί να αξιολογήσει τη δική του εργασία, αναζητώντας εκείνα τα σημεία που θα μπορούσαν να βελτιωθούν.
Ρύθμιση προσοχής: Η ικανότητά μας να ελέγχουμε και να κατευθύνουμε την προσοχή μας ώστε να εστιάζουμε στις ουσιώδεις πληροφορίες και να φιλτράρουμε τους περισπασμούς.
Κατ’ επέκταση η εκμάθηση για μάθηση (learning to learn), είναι η διαδικασία ανάπτυξης των δεξιοτήτων και των στρατηγικών που είναι απαραίτητες για να γίνει κάποιος αποτελεσματικός και αποδοτικός μαθητής.
Μαθαίνοντας πώς να μαθαίνουν, τα άτομα μπορούν να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτογνωσία και να ρυθμίσουν καλύτερα την απόκτηση γνώσεων.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένες ακαδημαϊκές επιδόσεις, καθώς και σε αποτελεσματική μάθηση σε άλλους τομείς της ζωής.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειώσουμε τη διαφορά μεταξύ των μεταγνωστικών δεξιοτήτων και των τεχνικών μάθησης.
Οι τεχνικές εκμάθησης αναφέρονται σε συγκεκριμένες μεθόδους και προσεγγίσεις που μπορούν να χρησιμοποιεί ο καθένας μας για να ενισχύσει τη μάθησή του. Για παράδειγμα, η λήψη σημειώσεων, η σύνοψη, η επισήμανση και η επανάληψη είναι όλα παραδείγματα τεχνικών εκμάθησης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της μνήμης και της διατήρησης των πληροφοριών.
Η κύρια διαφορά μεταξύ των μεταγνωστικών δεξιοτήτων και των τεχνικών μάθησης είναι ότι οι μεταγνωστικές δεξιότητες είναι δεξιότητες σκέψης υψηλότερου επιπέδου που περιλαμβάνουν την ικανότητα παρακολούθησης και ρύθμισης της μάθησης, ενώ οι τεχνικές μάθησης είναι συγκεκριμένες στρατηγικές ή μέθοδοι που τα άτομα μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να διευκολύνουν τη διαδικασία.
Με άλλα λόγια, οι τεχνικές μάθησης είναι εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα άτομα για να τα βοηθήσουν να μάθουν, ενώ οι μεταγνωστικές δεξιότητες είναι οι δεξιότητες που επιτρέπουν στα άτομα να χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία αποτελεσματικά και προσαρμοστικά. Αναπτύσσοντας τόσο μεταγνωστικές δεξιότητες όσο και τεχνικές μάθησης, τα άτομα μπορούν να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και αποδοτικοί μαθητές.
Βιβλιογραφία
- Baker, L. & Brown, A. (1984). Metacognitive skills and reading. Handbook of reading research. Longman.
- Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a self-regulated learner: An overview.
- ΝταβούΜπ., Οι διεργασίες της σκέψης στην εποχή της πληροφορίας: Θέµατα Γνωστικής Ψυχολογίας και Επικοινωνίας, Παπαζήση, 2000.
- ΒοσνιάδουΣτ., Γνωσιακή Επιστήµη – η νέα επιστήµη του νου, Gutenberg, 2004